“Sağlıklı bir yaşam için ne yediğiniz kadar ne zaman yediğiniz de çok önemli” diyen Biyokimya ve Anti-Aging Uzmanı Dr. Ayşegül Çoruhlu, vücut saatine göre uygulanan ‘sirkadiyen beslenme’nin faydalarına dikkat çekti.
Yemek yerken genellikle sağlıklı gıdalara odaklanırız ancak bu gıdaları “ne zaman” yiyeceğimizi göz ardı ederiz. Oysa tüketeceğimiz besinler kadar yemek saatlerimize de dikkat etmemiz gerektiğini belirten Biyokimya ve Anti-Aging Uzmanı Dr. Ayşegül Çoruhlu, “İşte bu noktada sirkadiyen yani vücut saatine göre beslenmek şart” dedi. Peki sirkadiyen beslenme nedir? Nasıl uygulanır? Vücuda ne gibi etkileri olur? İşte Çoruhlu’nun bu sorularıma verdiği
yanıtlar…
Biyolojik saatin önemi nedir?
Dünya üzerinde yaşayan tüm canlılar; bitkiler, hayvanlar ve insanlar mevsimler ve gece-gündüz döngülerine uyumlu olmaya programlanmıştır. Buna sirkadiyen ritim (biyolojik saat) denir. Biyolojik olarak bu uyumluluğumuz biliniyordu. Fakat son birkaç yıldaki bilimsel çalışmalar bu uyumun sağlık açısından önemini ispatladı. Tıbbi açıdan ‘sirkadiyen ritim’ denilen ve anlamı ‘biyolojik iç saat’ olan konuyu şöyle açıklayabilirim… Vücudun içinde, her hücre üzerinde biyolojik saatler vardır. Bu saatlerin ana merkezi beyindedir. Beyindeki merkez, göze gelen güneşin ışığının dalga boyu uzunluğu, rengi ve yoğunluğundan günün saatini belirler. Bu veriyi aynı anda bütün organlara gönderir. Böylece güneşe, ışığa, mevsime ait bilgi hücrelere iletilir. Bu, survival mekanizmasıdır yani hayatta kalmak için bunu anlamaya mecburuz. Eski çağlarda insanlar ışık varken av ve yiyecek buluyordu, gece olduğunda ise mağarada saklanma ve dinlenmeye geçiyordu. Milyonlarca yıl böyle oldu bu…
Vücut saatimiz neden bozuldu?
Bizim sirkadiyen iç saatlerimiz normal gün ritminden çıkınca karıştı. Elektrik bulundu ve erken yatmak gerekirken, ışıkla gece uzadı. Uyku ve uyanıklığa dair sirkadiyen iç ritim bozuldu. Tıpkı güneşten gelen ışığın gözden beyne bilgi vermesi gibi gıdalar da onları yedikçe içlerindeki bilgiyi bizimle paylaşır. Tüketilen gıda, hangi mevsimde, hangi coğrafyada yetiştiğinin bilgisini taşır. Çünkü besin olarak yediğimiz bitkiler ve hayvanlar da güneşin ışığını kullanarak kendi iç saatlerine göre büyürler. Ama biz raf ömrü uzatılmış poşetli gıdalarla, mevsiminde olmayan besinlerle, doğal ortamda büyütülmemiş sentetik yem verilen hayvanlarla beslenince onlardan gelecek doğru bilgiyi alamıyoruz. Yani hem modern bina içi yaşam, hem sahte ışıklar (elektronikler, aydınlatmalar), hem sahte yiyecekler, bizim biyolojik canlılığımız ile dünya arasındaki uyumu bozuyor. Kol saatimiz ile biyolojik iç saatimiz uyumsuz oluyor. Biz, kol saatimizden hızlı yaşlanıyoruz. Bu yaşam ve beslenme şekli bizim doğal biyolojimize uymuyor ve bedeli ağır oluyor.
Sirkadiyen beslenme nedir?
Vücudumuzun gece çalışması gündüz çalışmasından farklıdır. Gece, tüm organların, hücrelerin dinlenme-detoks-tamir zamanıdır. Bu yenilenme olmasa çok çabuk eskiyip yıpranırız. Geceki yenilenme eski hücrelerin bulunup, yok edilip yerine yenilerinin konmasını içerir. Bu temizlik ve tamir işleri en çok uykuda ama açken uykuda olur. Yani sirkadiyen iç saat gece gıda tüketilsin istemez. Gece saatleri sindirim zamanı değildir. Ama bir şeyler yendiğinde bu saat bozulur. Gövdeye gıda girdiği anda, sirkadiyen sinyaller dinlenme ve yenilenmeden vazgeçip, o gıdayı sindirme moduna geçer. Zaten ‘sirkadiyen beslenme’ ile anlatmak istediğim bu biyoritmimizdir. Güneş ışığının daha fazla olduğu gündüz saatlerinde, hücreler besinlerin enerjisini yakmaya daha müsaittir. Gece karanlıkla birlikte besinleri yakmak yerine kilo olarak depolamaya uygundur. Ancak biz yapay ışıkla hem daha geç uyuyoruz hem de besini daha geç saatlerde alıyoruz. Yani aslında kilo ve buna bağlı sağlık sorunları, işlenmiş yiyecekler tüketmenin yanı sıra sirkadiyen ritmin dışında yemekle ilintilidir. Sadece kilo kaybetmek için değil, tüm hastalıklardan iyileşmeler için de gece açlığı ve gece uykusu ikilisi önemlidir. Çünkü hücre biyolojisi böyledir ve bu milyonlarca yılda oluşmuş bu mükemmel biyolojik ritm ile son birkaç yüzyıldır inatlaşmamız bize çok sayıda ve giderek artan hastalıklar olarak ödetilmiştir. Özetle konu yemek ise, iç saatlerimiz gece yemeye uygun değildir. Konu burada kilo ya da kalori değil. Sonuçta biyolojik saatimiz var ve buna uygun beslenmeliyiz. Sağlıklı beslenme dediğimizde eksik kalan kısmı ekledik: Zamanlama…
Nasıl uygulanır?
Sirkadiyen sistem gündüz yemek için uygun iken gece uygun değildir. En basit uygulama saat 17.00’de akşam yemeğinin bitirilmesidir. Bu yöntem çok kolay uygulanır.
Vücuda faydaları nelerdir?
İç organ yağlanmanız azalır. Bel bölgeniz incelir. Uyku kaliteniz artar. Gece aç kalınan dönemde ve uykuda eski hücrelerinizin yenilenmesi artar. İnsülin rezistansınız düzelir. Trigliserid seviyeniz ve ürik asidiniz düşer. Dolayısıyla tüm hastalıklara karşı yatkınlığınız azalmış olur.
kaynak Sözcü/NazanDoğanerHalıcı
